Giá trị bản địa - linh hồn của điểm đến và nền tảng cho du lịch bền vững tại Đà Nẵng

Giá trị bản địa chính là linh hồn của mỗi điểm đến – nơi kết tinh những yếu tố đặc trưng, có từ lâu đời, gắn với đất, con người, văn hóa, phong tục, lối sống và cảnh quan của một vùng đất. Với “xứ Quảng”, đó là “chất Quảng” rất riêng, mộc mạc mà sâu sắc, không thể tìm thấy ở một nơi nào khác.

Chính những giá trị ấy tạo nên bản sắc khác biệt, mang đến “cái hồn” cho điểm đến - khiến du khách cảm nhận được sự chân thật và rung động, hấp dẫn và giàu cảm xúc. Trong bối cảnh du lịch chuyển hóa và du lịch tái tạo đang trở thành xu hướng, du khách hiện nay không chỉ muốn “xem” mà còn muốn “hiểu” – họ tìm kiếm con người thật, văn hóa thật, trải nghiệm thật. Khi chạm đến giá trị bản địa, họ không chỉ thưởng thức mà còn đồng cảm, hình thành ký ức sâu sắc và kết nối bền lâu với điểm đến. Đó chính là quá trình “chuyển hóa” của nhận thức – từ một chuyến đi thành một trải nghiệm sống - hiểu sâu về con người, thiên nhiên, lối sống bền vững và thậm chí tham gia vào việc phục hồi, lan tỏa những giá trị tốt đẹp ấy.

Đà Nẵng - Quảng Nam: Hợp nhất và cùng cất cánh vươn xa

Sau khi hợp nhất, du lịch Đà Nẵng - Quảng Nam như “rồng gặp nước”. Nếu trước đây, chỉ riêng du lịch Đà Nẵng hay Hội An đều đã nổi tiếng trong và ngoài nước với 2 bản sắc, cá tính và thị trường khác nhau. 

"Thành phố đáng sống" nổi bật với hình ảnh năng động, sáng tạo còn Hội An và vùng di sản Quảng Nam (như phố cổ Hội An, thánh địa Mỹ Sơn, khu dự trữ sinh quyền Cù Lao Chàm) lại gây ấn tượng với chiều sâu văn hóa, những giá trị cổ kính và thiên nhiên xanh. Sự kết hợp này mở ra một bức tranh du lịch mới: vừa hiện đại, trẻ trung, vừa đậm đà bản sắc – hội tụ mọi yếu tố để vươn tầm khu vực.

Vậy làm thế nào khai thác các giá trị di sản và văn hóa bản địa để phát triển thành sản phẩm du lịch đặc sắc giúp du lịch Đà Nẵng mới cất cánh, bay cao, bay xa, bền vững hơn nữa?

Hướng đi cho Đà Nẵng mới: Từ bản sắc địa phương đến phát triển bền vững

Để du lịch thực sự “cất cánh”, Đà Nẵng cần giữ ổn định các thị trường khách trung - cao cấp truyền thống, đồng thời tiến tới mở rộng sản phẩm và thị trường mới, đa dạng hóa trải nghiệm, khắc phục mùa thấp điểm và tránh quá tải hoặc quá thương mại hoá trong du lịch tại các vùng, khu vực trọng điểm.

Trọng tâm là khai thác tốt các giá trị di sản và văn hóa bản địa của các địa phương sâu, xa hơn trên toàn thành phố, để hình thành sản phẩm du lịch khác biệt, lan tỏa lợi ích đến cộng đồng,mang lại sinh kế và giúp gìn giữ - bảo tồn - phát triển bền vững các di sản, giá trị bản địa ấy.

Để quy hoạch, phân kỳ đầu tư phát triển và có cơ chế, chính sách, giải pháp riêng cho từng địa phương, dưới đây là đề xuất tạm chia 5 vùng du lịch trọng điểm cho "Đà Nẵng mới":

♦ Vùng lõi (Zone 0): Trung tâm Đà Nẵng và Hội An

Là hai “đầu tàu”, trọng điểm du lịch của thành phố. Mỗi điểm đến đều đã có bản sắc, cá tính và thị trường khác nhau. Đà Nẵng thường là khách trẻ, khách Châu Á, sôi động; còn Hội An trầm lắng, cổ kính, là điểm đến yêu thích của khách trung, cao tuổi Âu - Mỹ với đặc trưng nổi bật nhất là “phố trong làng” bên cạnh những giá trị của di sản phố cổ.

Cả 2 đều đang làm du lịch rất tốt và bổ trợ qua lại cho nhau. Vậy nhiệm vụ của thế hệ kế cận là tiếp tục gìn giữ, phát huy bản sắc cho từng điểm đến, khắc phục những điểm còn hạn chế hoặc nguy cơ ảnh hưởng không tốt, tránh thương mại hóa, xử lý quá tải và mùa vụ. 

Để giảm tải cho phố cổ Hội An, giải pháp khả thi là đầu tư, phát triển ngay các điểm đến vệ tinh đủ sức hấp dẫn du khách mà bài viết có đề cập ở vùng 1 dưới đây. Với tình trạng quá thương mại hóa hay đâu đó còn có những ứng xử chưa đẹp, thành phố Hội An có thể khơi lại chương trình “Hội An nhân tình thuần hậu”, như kim chỉ nam, tạo ra được một bản “hương ước” giá trị để phát triển du lịch cộng đồng văn minh, bền vững cho cả một “siêu du lịch cộng đồng” Hội An.

Không chỉ gia tăng giá trị qua lại cho nhau, Đà Nẵng và Hội An còn có nhiệm vụ, sứ mệnh là “cửa đến”, là HUB cho việc thu hút thị trường khách du lịch mới và phát triển, mở rộng du lịch cho cả thành phố. Khách Âu, Úc nghỉ đông và hưu trí không chỉ phù hợp mà còn giúp giải quyết yếu tố mùa. Ngoài các thị trường truyền thống, tiềm năng thu hút du khách đến từ Nhật Bản, Trung Đông cũng cần có sự quan tâm lớn hơn.

♦ Vùng du lịch biển (Zone S – Sea): Biển, đảo, làng nghề ven biển

Với hơn 210 km đường bờ biển, Đà Nẵng sở hữu những bãi biển đẹp nhất hành tinh cùng các tài nguyên du lịch quý như bán đảo Sơn Trà, Cù Lao Chàm, xã đảo Tam Hải… và rất nhiều làng nghề liên quan đến biển. Vậy làm thế nào để khai thác được tốt nhất các tài nguyên, giá trị này để vừa đa dạng sản phẩm, tránh xung đột, cạnh tranh với nhau?

- Cần lắm một quy hoạch tổng thể không gian du lịch dựa vào thế mạnh, điểm nhấn của từng bãi tắm, từng làng - phân định rõ khu nào "tĩnh" dành cho nghỉ dưỡng, chữa lành, khu nào "động" cho các hoạt động thể thao năng động, team building để có thể khai thác quanh năm.

Bên cạnh đó là có định hướng rõ nét cho phát triển du lịch đảo Cù Lao Chàm, xã đảo Tam Hải để vừa nâng cao chất lượng tour, vừa gìn giữ được các tài nguyên thiên nhiên và giá trị bản địa vô cùng quý báu nơi đây.

Một đối tượng khách du lịch cao cấp, tiềm năng nữa đó là khách quốc tế đến theo các siêu du thuyền. Đà Nẵng hiện có 2 cảng lớn là Tiên Sa và Kỳ Hà, cùng với sự đầu tư của khu thương mại tự do, cần lắm một quy hoạch và kế hoạch truyền thông, quảng bá cảng biển du lịch để Đà Nẵng trở thành 1 điểm đến lớn cho các siêu du thuyền này.

♦ Vùng phụ cận lõi (Zone 1): Làng nghề và làng quê xanh

Trong bán kính 20 km quanh trung tâm, các điểm đến Làng như Hòa Bắc, Triêm Tây, Trà Nhiêu, Đông Khương… có thể trở thành “ngôi sao mới” của du lịch xanh, giúp đa dạng điểm đến, giảm tải cho khu trung tâm và kéo dài kỳ nghỉ của du khách.

Trước đây, Sở Văn hóa - Thể thao & Du lịch Quảng Nam đã nhìn thấy và quan tâm đến sản phẩm du lịch tiềm năng này và có những hoạt động cụ thể để kết nối Hội An - Điện Bàn - Duy Xuyên với định hướng “Điểm đến du lịch xanh - làng quê, làng nghề”. Bởi, "Làng" là nơi kết tinh giá trị văn hóa truyền thống, giúp du khách cảm nhận được hồn quê khác biệt giữa các vùng miền.

Một sản phẩm khả thi và hấp dẫn từng rất được quan tâm là điểm du lịch ngã ba sông Cổ Cò - “Hội An 3 làng” – kết nối làng rau Trà Quế, làng chài Tân Thành và làng lúa An Mỹ qua tuyến du lịch sông Cổ Cò. Du khách vừa khám phá nghề truyền thống, vừa hòa mình vào đời sống bản địa với những hoạt động du lịch trên sông cực kì thú vị như cảnh giao thương, bến đò xưa...

♦ Vùng trung du (Zone 2): Nơi kết nối di sản và thiên nhiên

Có bán kính từ vùng lõi dưới 70km, khoảng 2 giờ đi xe, đây là vùng mở rộng của các làng với đặc trưng nhất của nông thôn miền Trung Việt Nam. Các điểm đến này tự nó hoặc khi kết nối, tạo ra những tour chuyên đề rất phù hợp với du lịch khám phá, nghỉ dưỡng và xu hướng du lịch chuyển hóa, tái tạo:

•  Hành trình di sản, kết nối Hội An, Mỹ Sơn, Cổng Trời Đông Giang, có thể mở rộng lên tới Tây Giang.

• Tour khám phá văn hóa Chăm

• Tour làng quê Việt Nam với điểm nhấn là làng cổ Lộc Yên

• Tour về nguồn: Địa đạo Kỳ Anh, tượng đài Mẹ Thứ, di tích Nước Oa, Hòn Tàu

• Tour chữa lành, chăm sóc sức khỏe với hố nước nóng Tây Viên, làng cây ăn trái Đại Bình

• Tour đa dạng sinh học: bán đảo Sơn Trà, khu dự trữ sinh quyển Cù Lao Chàm, Bãi Sậy Sông Đầm, khu bảo tồn voi Nông Sơn.

• Đặc biệt là các tuyến du lịch đường sông, khai thác các dòng Thu Bồn, Cổ Cò và Trường Giang.

♦ Vùng núi cao (Zone 3): Đại ngàn Trường Sơn và văn hóa tộc người

Là các xã, các nóc miền núi cao Đà Nẵng với đậm đặc tài nguyên thiên nhiên, giá trị bản địa của đại ngàn Trường Sơn và văn hóa đặc trưng của các dân tộc thiểu số như Cơ Tu, Xê Đăng, Cor… mang đến không gian xã hội, kiến trúc, phong tục, tập quán, lễ hội, nghệ thuật dân gian, làng nghề vô cùng độc đáo, khác biệt. Tại đây còn có nguồn dược liệu dưới tán rừng mà nổi bật nhất là sâm Ngọc Linh và câu chuyện về đường mòn Hồ Chí Minh thời chống Mỹ. Đây sẽ là những chất liệu rất phù hợp với đối tượng khách “phượt”, trải nghiệm thiên nhiên hoang sơ, hùng vĩ, du lịch mạo hiểm, thiện nguyện, du lịch có trách nhiệm và những khóa học về kỹ năng sinh tồn…

Du lịch vùng này hiện còn khá yếu, tự phát với nhiều hạn chế. Để phát triển, tránh “trăm hoa đua nở” với “làn sóng” phát triển du lịch cộng đồng, du lịch miền núi, các cơ quan quản lý nhà nước và nhà hoạch định chiến lược du lịch cần giúp các địa phương tìm ra được điểm nhấn đặc trưng nhất của mình để phát triển sản phẩm ngách, tránh trùng lặp.

Bước tiếp theo là nâng cao năng lực điểm đến qua các hoạt động đầu tư, tập huấn, hỗ trợ hoàn thiện sản phẩm, quản lý điểm đến, chất lượng đón tiếp, phục vụ du khách và các hoạt động quảng bá, bán hàng. Việc thu hút đầu tư vào điểm đến hoặc khuyến khích lớp trẻ, phụ nữ địa phương sáng tạo, khởi nghiệp với du lịch sẽ giúp cải thiện sinh kế và gìn giữ các giá trị bản địa tốt nhất. Song song với nó là cải thiện chất lượng giao thông, đặc biệt là giao thông công cộng và kết nối các điểm đến cũng vô cùng quan trọng. Hiện nay, sơ đồ tuyến điểm đến đã được Câu lạc bộ điểm đến Xứ Quảng từng bước hoàn thiện và được đón nhận tích cực. Hy vọng trong thời gian sắp tới, các điểm đến vùng sâu, xa này sẽ có bước chuyển mình tích cực, bền vững, sẵn sàng chào đón các hãng lữ hành cùng du khách tới Đà Nẵng sâu hơn, lâu hơn.

Với 5 vùng du lịch tạm phân chia như vậy, du lịch Đà Nẵng sẽ dễ dàng có cái nhìn tổng thể về tiềm năng, giá trị, định hình sản phẩm và thị trường khách du lịch trong thời gian tới, từ đó có chiến lược phát triển phù hợp và đột phá.

Quan trọng nhất là các vùng du lịch dù là Phố, Làng hay Nóc phải luôn ý thức khai thác du lịch cần đặt giá trị bản địa làm trọng tâm - khai thác có trách nhiệm, tôn trọng di sản, lan toả niềm tự hào về miền đất và con người Quảng - để mỗi chuyến đi đến đây không chỉ là hành trình khám phá, mà là hành trình cảm xúc, kết nối và tái tạo - chuyển hóa.

L.Q.V